آیا پول پس‌انداز شده برای ازدواج و جهیزیه خمس دارد؟

رویش نیوز- سرویس دین و اندیشه: بخش احکام رویش نیوز با رویکرد آگاه سازی مخاطبین به مسائل شرعی مورد نیاز و همچنین کمک به دسترسی مطمئن، متقن، مستند و سریع به سوالات و استفتائات مخاطبین عزیز راه اندازی شد.

از این پس، در بخش احکام شرعی مسائل فقهی مبتلا به جامعه که شاید کمتر شنیده شود را به مخاطب عرضه میکنیم و هم چنین به سوالات مطرح شده پاسخ میدهیم. تا شاید از این رهگذر به هرچه بهتر و دینی تر زندگی کردن، کمکی کرده باشیم.

دیگر اینکه قصد داریم در این بخش به فراخور زمان بحث های رایج و مورد سوال فقهی را به زبانی غیر متکلف ارائه دهیم تا خواننده بیشتر از قشر گذشته و به مغز برسد و در اجرای فرامین و احکام با رغبت بیشتری عمل کند، چرا که هرآنچه با دلیل عقل پسند همراه افتد، دلچسب تر است.

لازم به ذکر است در صورت اختلاف نظر مراجع مختلف در مورد یک حکم، حتی الامکان سعی خواهد شد، نظر جمعی از ایشان آورده شود تا سطح وسیعی از مخاطبین بهره برند.

همچنین مخاطبین می توانند سوالات خود را در قسمت نظرات همین مطلب- با درج آدرس ایمیل- مطرح کنند و یا اینکه به ایمیل سایت- info@rooyeshnews.com - ارسال کنند تا به آن پاسخ داده شود.

در این مطلب ابتدا به چرایی پرداخت خمس به سادات پرداخته و سپس در ادامه بحث خمس چند سوال مطرح و شایع دیگر را مطرح کرده و پاسخ آقایان مراجع را می آوریم، امید است مفید افتد.

سوال: چرا در اسلام خمس را باید به سادات داد؟ آیا این کار نوعی امتیاز محسوب نمی شود؟

به نظر عده ای از مفسران حکم وجوب زکات در مکه نازل گردید و مسلمانان به پرداخت این فریضه الهی موظف شدند؛ ولی هنگامی که پیامبر اسلام(ص) به مدینه پا نهاد و حکومت اسلامی را پایه گذاری کرد، از طرف خدا مامور به دریافت زکات شد تا با آن، دست مستمندان و محرومان جامعه را بگیرد؛ ولی بنی هاشم حق نداشتند چیزی از این بودجه دریافت کنند و این امر شاید به دو وجه بود:

1- بهانه ای به دست مخالفان نیفتد که پیامبر(ص) خویشان خود را بر اموال عمومی(زکات) مسلط ساخته است. این امر باعث گردید که بنی هاشم از دستیابی به زکات دور نگه داشته شوند.

2- استفاده بنی هاشم از زکات یک نوع تفوق و برتری جویی برای غیر بنی هاشم و ذلت و خواری را برای سادات به همراه داشت. خداوند متعال جهت حفظ کرامت و مقامشان زکات را بر آنان حرام ساخت. البته سادات به خودشان می توانند زکات بدهند؛ چرا که حس برتری جویی در این داد و ستد به چشم نمی خورد.

این دو امر سبب شد که این قشر از زکات محروم بمانند و از سوی دیگر می دانیم که در میان سادات افراد از کار افتاده یتیم و... وجود دارند که باید به طریقی تامین شوند. خداوند متعال جهت پر کردن این خلأ و اکرام و احترام آنان، خمس را پس از جنگ بدر نازل فرمود و محل ارتزاق مستمندان از این خاندان را خمس قرار داد. در حقیقت در اسلام 2 صندوق وجود دارد: صندوق خمس و صندوق زکات واین جداسازی نه برای این است که سادات سهم بیشتری پیدا کنند؛ بلکه تنها به جهت احترام و اکرام این خاندان در جامعه می باشد.

افزون بر اینکه بنای اسلام بر آن است که سلسله نسب سادات به طور مشخص باقی بماند و به شکلی گم نشود و یاد پیامبر و امامان(علیهم الاسلام) در خاطره ها زنده بماند و احترام سادات را به عنوان تکریم جدشان پیامبر اسلام بدانند.

حال سوالاتی در باب نحوه پرداخت خمسِ پول جهیزیه و یا ازدواج؛

سوال: اگر از در آمد کسب به تدریج جهیزیه خریداری شود، آیا مشمول خمس است؟

پاسخ: امام و آقای خامنه ای همینطور آقای سیستانی و فاضل و نوری و وحید معتقدند: " اگر در بین سال، از درآمد آن سال تهیه کرده و از شانش بیشتر نباشد، خمس ندارد."

ولی آقای بهجت و صافی می گویند: " اگر جهیزیه در زمانی که دختر در معرض سن ازدواج است، تهیه شود، خمس ندارد."

اما آقای تبریزی نتیجه دیگری از آیات وروایات گرفته و می گوید: " آنچه در سال ازدواج تهیه شده، خمس ندارد و آنچه در سال های قبل تهیه شده است، بنابراحتیاط واجب باید خمس آن را بدهد. اما اگر اموالی را قبل از بلوغ دختر به او بخشیده اند، پرداخت خمس آن بر دختر واجب نیست."

و در نهایت آقای مکارم چنین نظر می دهد که: " چنانچه تهیه جهیزیه از پیش، در میان مردم رایج باشد و به صورت هزینه معمولی درآید و یا اگر تهیه نکنند، عیب محسوب می شود، خمس ندارد."

اما در مورد جهیزیه و خمس کار به همین جا ختم نمی شود، به سوال بعدی توجه کنید:

سوال: آیا پس از گذشت سال، به پول کسب که برای تهیه جهیزیه ذخیره شده - به گونه ای که قادر به تهیه آن به یک جا نیستیم- خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: " آری، خمس دارد." این پاسخی است که امام و آقایان تبریزی، سیستانی، مکارم و وحید به این سوال داده اند.

" چنانچه پس انداز کوتاه مدت( مثلاً 3 سال) باشد، خمس ندارد." آقای بهجت چنین پاسخ گفته است.

آقای فاضل و آقای نوری گونه ای دیگر نگریسته و گفته اند: " چنانچه بدون پس انداز نمی تواند در آینده جهیزیه تهیه کند، خمس ندارد."

و اما آقای خامنه ای اعتقاد دارد: " اگر برای تهیه جهیزیه در آینده نزدیک ( مثلاً تا دو، سه ماه پس از سال خمسی) پس انداز شده باشد و با پرداخت خمس آن نتواند آن ها را تهیه کند، خمس ندارد."

و سوال آخر اینکه: آیا به پولی که انسان برای ازدواج ذخیره کرده، خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ آقایان مکارم، صافی، سیستانی و تبریزی و امام بدین شرح است: " خمس دارد."

آقای بهجت: " چنانچه پس انداز کوتاه مدت و در حد متعارف( مثلاً تا 3 سال) باشد، خمس ندارد."

آقایان فاضل و نوری: " چنانچه بدون پس انداز در آینده نمی تواند ازدواج کند، خمس ندارد."

آقای خامنه ای: " اگر برای تهیه هزینه های ازدواج در آینده نزدیک( مثلاً تا سه ماه پس از سال خمسی) پس انداز شده باشد و با پرداخت خمس آن، نتواند آن ها را تهیه کند، خمس ندارد."

همانطور که ملاحظه کردید، تفاوتی بین پول ذخیره شده برای جهیزیه و ازدواج نیست و به هر دو مورد یک حکم مترتب است.

ضمناً این سوال ها و جواب ها از کتاب " پرسش ها و پاسخ های دانشجویی" شماره 10، نوشته " سید آقا مجتبی حسینی" استخراج شده است.

اخبار مرتبط:

خمس؛ سهم امام در درآمد شما